کودکان و نوجوانان در دوران کرونا به مراقبت روانی - اجتماعی نیاز دارند
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، نازنین گمار، روانشناس کودک و نوجوان گفت: آموزش شیوه‌های درست فرزندپروری و فرهنگ‌سازی از راه رسانه‌ها، دو راهکار مهم جهت مهار پیامد‌های ناشی از کرونا بر کودکان و نوجوانان هستند.
پس از همه‌گیری کووید ۱۹ در سراسر دنیا، خانواده‌ها به ویژه کودکان و نوجوانان از جنبه روانی بسیار آسیب دیده‌اند. در یک تقسیم‌بندی کلی گروه‌های آسیب‌پذیر در بحران‌ها عبارتند از زنان، سالمندان و کودکان و نوجوانان. در این میان کودکان و نوجوانان به دلیل شرایط سنی و توانایی نداشتن در ابراز مسایل و مشکلات خود بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطر هستند.
در دوران کنونی نیز کرونا و تغییرات وتحولات ناشی از آن از قبیل تعطیلی مدارس، قرنطینگی، رعایت پروتکل‌های بهداشتی، رفت و آمد‌های کمتر، تعطیلی مراکز تفریحی و مسایلی از این دست؛ سبب شده کودکان و نوجوانان بیش از پیش با چالش‌هایی از قبیل نبود حمایت اجتماعی و برقراری روابط عاطفی با همسالان خود مواجه شوند.
مسائل و چالش‌هایی که خود را بیش از هر چیز در رفتار‌هایی مثل استرس و خشونت بروز می‌دهد. اهمیت پرداختن به این نکات و راه‌هایی برای برون رفت از این وضعیت سبب شد که گفتگویی با نازنین گمار، روانشناس کودک و نوجوان انجام شود. مشروح این گفتگو را بخوانید.
توجه به سلامت اجتماعی و روانی کودکان
نازنین گمار، درباره سلامت اجتماعی و روانی کودکان در دوران کرونا گفت: تغییر در سبک زندگی در نتیجه شیوع جهانی بیماری کووید ۱۹، کودکان را تحت شعاع قرار داده و پیامد‌های روان شناختی به دنبال داشته است.
او افزود: ارزیابی حاصل از مقالات مورد بررسی نشان داده افزایش مشکلات رفتاری، وسواس، مشکلات مربوط به خودتنظیمی، اضطراب و ترس، مشکلات مربوط به سازگاری و راهبرد‌های مقابله‌ای، تجربه بدرفتاری، افزایش شدت اختلال‌های روانی و افسردگی و استرس پس از آسیب، از پیامد‌های روان شناختی شیوع بیماری کووید ۱۹ برای کودکان به‌شمار می‌رود.
گمار، اظهار داشت: همچنین تحقیقات نشان داده که کودکان و نوجوانان از نظر روانی تحت تاثیر این اپیدمی قرار گرفته‌اند، اما آسیب‌های ناشی از این همه‌گیری توزیع برابر نخواهد داشت و انتظار می‌رود که برای کودکان فقیرترین کشورها، فقیرترین محلات و برای آن‌هایی که پیش‌از این هم در محرومیت و شرایط آسیب‌پذیری قرار داشته‌اند، مخرب‌ترین اثرات را داشته باشد؛ طوری که کودکان خانواده‌های کم درآمد و فقیر، به دلیل کمبود امکانات و منابع مالی، آسیب بیشتری نسبت به کودکان در خانواده‌های مرفه دیده‌اند.
این روانشناس اضافه کرد: تغییر وضعیت اقتصادی خانواده‌ها به دلیل افت درآمد، سبب کاهش امکانات برای خانواده‌ها و آسیب بیشتر به کودکان شده و تعطیلی مدارس و استفاده از آموزش مجازی برای آنها در این خانواده‌ها نیز سبب آسیب مضاعفی شده است، چرا که خدمات و امکانات اینترنتی در اختیار ندارند و برای دسترسی به این امکانات، خانواده نیازمند منابع مالی است.
ترس و انزوای اجتماعی کودکان و نوجوانان
گمار، درباره تجربه ترس و انزوای اجتماعی کودکان و نوجوانان در دوران کرونا گفت: کودکان و نوجوانان ممکن است تحت تأثیر تغییراتی قرار گیرند که درک آنها برایشان مشکل باشد؛ بنابراین ابراز خشم و عصبانیت می‌کنند. آنها انواع ترس و انزوای اجتماعی را تجربه می‌کنند.
او افزود: طبق تحقیقات و بررسی‌هایی که انجام شده دیده شده که شایع‌ترین مشکلات روانی و رفتاری در بین کودکان و نوجوانان پرحرفی، حواس پرتی، تحریک پذیری و ترس از پرسش درباره این اپیدمی بوده است. کودکان کوچکتر (۳ تا ۶ سال) بیشتر از کودکان بزرگتر احتمال بروز علائم بیماری مثل خشونت و ترس از ابتلای اعضای خانواده را دارند.
گمار، تأکید کرد: از آن‌جا که رسانه‌ها و مکالمات اجتماعی تحت تاثیر خبر‌های شیوع کرونا هستند، خواه ناخواه بچه‌ها هم در معرض مقادیر زیادی اطلاعات هستند و نگرانی و اضطراب و ترس را تجربه می‌کنند. حتی ممکن است تقاضا‌های بیشتری از والدین داشته باشند. در نتیجه والدین تحت فشار بیش از حد قرار می‌گیرند.
او افزود: کودکان و نوجوانان وقتی مدارس تعطیل باشد، انگیزه و فرصت کمتری برای بودن با دوستان و کسب حمایت‌های اجتماعی دارند. در صورت نبودن خانه امن شاهد خشونت بین فردی و حتی تجربه کودک‌آزاری باشند که بسیار ناراحت و نگران کننده است.
گمار، اظهار داشت: همین‌طور کمتر فعال بودن آنها، مشاهده طولانی مدت تلویزیون و استفاده از فضا‌های مجازی، الگو‌های خواب نامنظم و رژیم‌های غذایی نامناسب که باعث افزایش وزن می‌شود، کمبود فضای شخصی در خانه یا حتی مشکلات مالی خانواده، می‌تواند تأثیرات منفی پایداری بر کودکان و نوجوانان داشته باشد.
اقداماتی جهت کاهش استرس‌ها و نگرانی‌ها در کودکان و نوجوانان
گمار، پیرامون این سؤال که چه اقداماتی جهت کاهش استرس‌ها و نگرانی‌های کودکان و نوجوانان می‌توان انجم داد، گفت: تغییر سبک‌های زندگی استرس روانی و اجتماعی ناشی از حبس خانگی و قرنطینه می‌تواند تأثیرات روانی و اجتماعی بسیار زیادی بر کودکان و نوجوانان داشته باشد. جهت کاهش این پیامد‌ها دولت، سازمان‌ها، جامعه، مدرسه و والدین باید قبل از هر چیز با این پیامد‌ها آشنا باشند و حتما به آنها رسیدگی کنند.
این روانشناس افزود: همچنین راهکار‌های ساده مثل ابراز عشق و توجه به کودکان برای رفع ترس هایشان و صادق بودن با آنها و در صورت لزوم توضیح موارد به اندازه فهم و درک آنها، گذشت، توجه زیاد نداشتن روی مسایل مختلف می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. کمک به کودکان، جهت پیدا کردن راه‌هایی برای بیان خود از راه ایجاد فعالیت‌های خلاقانه و ساختاریافته می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
گمار، اظهار داشت: کودکان بسیار حساس هستند و از نحوه پاسخ دادن والدین الگو می‌گیرند. پس والدین باید در مدیریت عوامل استرس‌زا حمایت شوند تا الگوی مناسب برای فرزندان باشند. همین‌طور آموزش خوب مهارت‌های فرزند پروری، برای والدین بسیار مؤثر است. شیوه درست فرزند پروری می‌تواند باعث بهبود تعاملات بین والدین و فرزندان شود.
او افزود: آموزش این موضوع که والدین علاوه بر نظارت بر عملکرد بچه‌ها حتما باید به نیاز‌های خود نیز احترام بگذارند، بسیار ضروری است و در این‌باره نقش رسانه‌ها در این فرهنگ‌سازی بسیار مهم است، زیرا بزرگسالان زمانی می‌توانند به نیاز‌های کودک و نوجوان خود توجه کنند که نخست این نیاز‌ها را در وجود خود بشناسند.
در نهایت این‌که ویروس کرونا، نخستین و آخرین ویروسی نخواهد بود که بشریت را تهدید می‌کند. بنابر این، جوامع باید از راهبرد‌های مؤثر جهت تقویت خانواده‌ها و مراقبت و محافظت آنها از خود و دیگران و تعامل بهتر با یکدیگر استفاده کنند تا پیامد‌های روانی همه‌گیری بیماری را کنترل کنند و به حداقل برسانند.
