بررسی هودهای استاندارد مورد استفاده در آزمایشگاه

 

 

 

انواع مختلفی از هودهای استاندارد آزمایشگاهی مانند هودهای شیمیایی و بیولوژیکی (ایمنی زیستی) وجود دارند که در ادامه متن به بررسی آنها می‌پردازیم.

در ابتدا، پیش از ورود به بحث هودهای ایمنی زیستی، مفهوم ایمنی زیستی، سطوح ایمنی زیستی و انواع گروه‌های خطر را بررسی می‌کنیم.

 

ایمنی زیستی

ایمنی زیستی مجموعه‌ای از اصول و محدودیت‌ها برای پیشگیری از خطر هنگام کار با مواد و عوامل زیستی است. رعایت این اصول و مقررات سبب تضمین کاهش نسبی احتمال خطرهای زیستی مانند القاء عفونت و بیماری خواهد شد. مواد و عوامل زیست‌خطر-  Biohazardsبه میکروارگانیسم‌ها شامل انواع طبیعی و دستکاری ژنتیکی شده‌ی آنها، محیط کشت‌های سلول و انگل‌های انسانی که توانایی ایجاد هرگونه عفونت، آلرژی و یا سمیت- Toxicity را در بدن انسان دارند، اطلاق می‌شود. جدول ۱ بخشی از دستورالعمل ایمنی در آزمایشگاهِ دانشگاه مک‌گیل کاناداست که طبقه‌بندی جامع، خصوصیات بیماری‌زایی و نمونه‌هایی از هر طبقه از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای مرسوم را در اختیار قرار می‌دهد. مبنای این طبقه‌بندی، بیماری‌های عفونی مشاهده‌شده در افراد درگیر با این مواد، در آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی است.

 

جدول ۱. میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای مرسوم

گروه خطرارزیابی خطرخصوصیات بیماری‌زایینمونه‌ها
اولکم در فرد و جامعهمعمولاً غیربیماری‌زا برای انسانباسیلوس سوبتیلیس و Escherichia coli

 

 

 

 

دوم

 

 

 

متوسط در فرد و کم در جامعه

 

 

به‌ندرت بیماری‌زا، وجود راه پیشگیری و درمان بیماری و خطرهای ناشی از آنها

باکتری‌ها: بوردتلا پرتوسیس، Borrelia burgdorferi، کولستریدیوم تتانی، کورینه باکتریوم دیفتریه، klebsiella pneumoniae، استافیلوکوک طلایی

ویروس‌ها: ویروس آبشتین بار و ویروس هرپس انسانی

قارچ‌ها: آسپرژیلوس فومی‌گاتوس، candida albicans،

انگل‌ها: Entamoeba histolytica، هیمنولیپیس نانا، پلاسمودیوم انسانی، schistosoma mansoni و trypanosoma brucei

 

 

 

 

سوم

 

 

 

زیاد در فرد و کم در جامعه

 

 

 

ایجاد بیماری‌های شدید در انسان

باکتری‌ها: باسیلوس آنتراسیس، Brucella spp.، chlamydia pssitaci، فرانسیسلا تولارنسیس، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس،

 

ویروس‌ها: هپاتیت B انسانی، non A non B hepatitis virus، هرپس نوع B، ویروس تب زرد و ویروس دانگ

قارچ‌ها:Blastomyces dermatiolis, Cocciddoides immites,Histoplasma capsulatum

انگل‌ها: لیشمانیای پستانداران، Toxoplasma gondii,Trypanosoma cruzi

 

 

چهارم

 

 

بالا در فرد و جامعه

بیماری‌های بسیار خطرناک بدون راه درمان مناسب شناخته‌شده

ویروس‌ها: تب‌های خونریزی دهنده لاسا، ماروپو، کریمه کنگو، ویروس امسک،

انگل‌ها: Nagleria fowleri

 

میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای غیرمرسوم را ویروس‌های آرام– Slow Viruses نیز می‌خوانند که پریون‌ها، به‌عنوان عامل بیماری‌های تخریب عصبی قابل سرایت در انسان، نمونه‌ای از آنها هستند. این نوع مواد زیست‌خطر، به تخریب در اثر مواد شیمیایی مانند فرمالین و اتانول و همچنین روش‌های فیزیکی مانند نور فرابنفش مقاومند.

 

سطوح ایمنی زیستی

طبقه‌بندی بر اساس سطوح ایمنی زیستی جهت فراهم آوردن اطلاعاتی در خصوص روش‌های محافظت از کارکنان و محیط آزمایشگاه در برابر آلودگی‌های آزمایشگاهی و به‌منظور دست یافتن به استانداردها و دستورالعمل‌های قابل‌قبول در همین راستا صورت می‌گیرد. این اطلاعات همچنین در جهت محافظت از سلامت فرآیندهای آزمایشگاهی به‌واسطه‌ی کنترل انتشار انواع آلودگی‌ها نیز کاربرد دارد. درواقع هدف اصلی از مباحث ایمنی زیستی در آزمایشگاه‌ها این است که اهمیت انجام هیچ آزمایشی به‌اندازه‌ی اهمیت تأمین ایمنی انجام آن نمی‌باشد؛ بنابراین برنامه‌ریزی و انجام کنترل آلودگی‌های زیستی جهت محافظت در برابر عفونت‌های آزمایشگاهی و جهت کنترل انتشار آلودگی‌ها، بایستی در خصوص آزمایشگاه‌هایی که در آنها از مواد آلوده و خطرناک استفاده می‌شود، مورد توجه قرار گیرد. سطوح مختلف ایمنی زیستی بر اساس عوامل زیستی خطرساز و با توجه به مخاطراتی که برای انسان و محیط زیست دارند، در چهار سطح تعیین می‌شوند که در این میان، آزمایشگاه‌های سطح یکِ ایمنی زیستی با کمترین تهدید و آزمایشگاه‌های سطح چهارِ ایمنی زیستی با بیشترین تهدید در مواجهه با فرآیندهای آزمایشگاهی روبرو هستند. در حال حاضر اغلب آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی کشور در گروه آزمایشگاه‌های سطح ۲ ایمنی زیستی قرار دارند.

 

  • آزمایشگاه با سطح ۱ ایمنی زیستی

آزمایشگاه سطح ۱ مناسب برای کار با میکروارگانیسم‌هایی می‌باشد که در آن سطح خطر پایین است (گروه اولِ جدول ۱) و کارکنان آزمایشگاه مطابق با استانداردهای آزمایشگاهی به‌طور مناسب محافظت می‌شوند. ارگانیسم‌هایی که در این نوع از آزمایشگاه‌ها بررسی می‌شوند، باعث بروز بیماری در افراد سالم نمی‌شوند و فرآیندهای آزمایشگاهی ممکن است در فضای باز (خارج از هود) انجام شوند. نمونه‌هایی که غیرفعال شده و یا ثابت و غیرقابل تغییر هستند، ممکن است در این سطح به‌کار گرفته شوند. تهویه‌ی این آزمایشگاه را می‌توان به‌صورت طبیعی تأمین نمود. از نظر نوع آزمایشگاه، آزمایشگاه‌های آموزشی پایه و تحقیقاتی را دربر می‌گیرد.

 

  • آزمایشگاه با سطح ۲ ایمنی زیستی

آزمایشگاه سطح ۲، مناسب برای کار با مواد حاوی میکروارگانیسم‌هایی است که در ارتباط با بیماری‌های انسان بوده و توانایی آلوده کردن از طریق بلعیدن و قرار گرفتن در معرض غشای مخاطی داشته و در محیط اطراف وجود دارند (گروه دوم از جدول ۱). با استفاده از روش‌های میکروبیولوژیکی مناسب، آزمایش‌ها را می‌توان در فضای باز انجام داد. البته در صورتی که خطر تولید ذرات معلق در هوا وجود داشته باشد، باید از هود ایمنی زیستی استفاده نمود. از نظر نوع آزمایشگاه، آزمایشگاه‌های ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی، آزمایشگاه‌های تشخیصی و تحقیقاتی و آموزشی را در بر می‌گیرند. در این نوع از آزمایشگاه‌ها با طیف وسیعی از میکروارگانیسم‌ها با ایجاد خطر متوسط کار می‌شود که در سطح جامعه وجود دارند و دارای بیماری‌زایی متفاوتی می‌باشند.

 

  • آزمایشگاه با سطح ۳ ایمنی زیستی

آزمایشگاه سطح ۳ مناسب برای کار روی میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای بومی یا غیربومی است که دارای پتانسیل انتقال از طریق هوا هستند و استنشاق آنها خطرناک بوده و یا موجب بیماری مرگبار می‌شوند (گروه سوم از جدول ۱). از نظر نوع آزمایشگاه، آزمایشگاه‌های تشخیصی تخصصی و تحقیقاتی را در بر ‌می‌گیرند.

 

  • آزمایشگاه با سطح ۴ ایمنی زیستی

آزمایشگاه سطح ۴ مناسب برای انجام آزمایش‌های خطرناک با میکروارگانیسم‌هایی است که جان افراد را تهدید می‌کنند و به‌سرعت در جامعه پخش می‌شوند (گروه چهارم از جدول ۱). انتشار این عوامل بیماری‌زا از طریق ذرات معلق در هوا، به‌صورت بسیار خطرناکی، عامل تهدیدکننده‌ی حیات محسوب می‌شوند. به‌طور کلی آزمایشگاه‌هایی که در آنها کشت ویروس صورت می‌گیرد، سطح ۴ بوده و این سطح از آزمایشگاه ملزومات ویژه‌ای را می‌طلبد که بایستی در یک ساختمان مجزا در نظر گرفته شود. از نظر نوع آزمایشگاه، شامل واحدهای تشخیصی می‌باشد که به‌منظور تشخیص عوامل بیماری‌زای خطرناک (کشت میکروارگانیسم) پیش‌بینی می‌شوند. در این آزمایشگاه‌ها با میکروارگانیسم‌هایی کار می‌شود که از طریق تنفس منتقل شده و در حال حاضر واکسن و یا روش درمانی مناسبی برای آنها وجود ندارد.

 

الزامات آزمایشگاه‌های سطوح ایمنی زیستی

تعیین نوع آزمایشگاه از نظر سطوح ایمنی زیستی می‌تواند در نحوه‌ی برنامه‌ریزی و طراحی آزمایشگاه تأثیرگذار باشد. در ادامه به برخی از الزامات آزمایشگاه‌ها با سطوح مختلف ایمنی زیستی پرداخته شده است.

 

  • سطح ۱ ایمنی زیستی

در این آزمایشگاه‌ها معمولاً از وسایل حفاظتی مانند دستکش استفاده شده و سینک مجزای شست‌وشو، مواد ضدعفونی‌کننده‌ی مناسب جهت ضدعفونی سطوح و دست‌ها لازم می‌باشد. همچنین محیط‌های حاوی کشت میکروبی و پسماندها باید اتوکلاو شوند. از نظر تجهیزات ایمنی، کارکنان آزمایشگاهی در سطح ۱ ایمنی زیستی می‌توانند بر روی میزهای باز (بدون محافظ) کار کنند.

 

  • سطح ۲ ایمنی زیستی

سطح ۲ ایمنی زیستی معرف آزمایشگاه‌هایی می‌باشد که از نظر عملیات و عملکرد آزمایشگاهی شامل روش‌های میکروب‌زدایی صحیح همراه با پوشش‌های حفاظتی مربوط به سطح ۲ می‌باشد. در آزمایشگاه‌های سطح ۲ درصورتی‌که حین انجام فرآیندهای آزمایشگاهی با تجهیزات مربوطه، آئروسل کمی ایجاد شود و به عبارتی احتمال خطرات فرآیندهای آزمایشگاهی پایین باشد، این فرآیندها می‌توانند بر روی میزهای باز بدون محافظ انجام شوند؛ اما چنانچه این فرآیندها با تولید میزان زیادی از آئروسل همراه باشند و خطر تماس با این عوامل افزایش یابد، باید از هودهای ایمنی زیستی استفاده شود. در ادامه به بررسی برخی استانداردها و الزامات طراحی آزمایشگاه سطح ۲ ایمنی زیستى پرداخته شده است.

  • ارتفاع سقف باید در حدی باشد که حداقل ۳۵ سانتی‌متر فضای آزاد برای هودهای ایمنی زیستی درنظر گرفته شود.
  • در طراحی آزمایشگاه‌ها، الزامات اولیه ایمنی کارکنان نظیر سینک شست‌وشوی دست (مجزا از سینک‌های تخلیه نمونه در بخش‌های فنی)، چشم‌شوی و دوش اضطراری، تجهیزات اطفای حریق و جعبه کمک‌های اولیه بایستی در مجاورت و نزدیک درب خروجی آزمایشگاه باشند تا دسترسی مناسب‌تری به آنها وجود داشته و در هنگام خروج کارکنان از فضای کاری مورد استفاده قرار گیرند.
  • دوش و چشم‌شوی اضطراری باید در فاصله نزدیک نسبت به محل‌های انجام فرآیندهای خطرناک درنظر گرفته شوند؛ به‌گونه‌ای که مسافتی که تا محل آنها طی می‌شود، کمتر از ۱۰ ثانیه بوده و بیشتر از ۲۲ متر نباشد.
  • خوردن و نوشیدن در تمام بخش‌های آزمایشگاه و محل‌های آلوده و پرخطر ممنوع می‌باشد؛ لذا اتاق‌های جداگانه به این منظور در خارج از بخش‌های آزمایشگاه باید درنظر گرفته شود.
  • در بالای هر اتوکلاو آزمایشگاهی، باید هود درنظر گرفته شود.
  • باید فضاها و امکانات لازم برای جابجایی ایمن و نگهداری حلال‌ها و گازهای فشرده و مایع وجود داشته باشد.
  • باید امکانات لازم برای نگهداری لباس‌های بیرون و لوازم فردی، در خارج از محیط آزمایشگاه فراهم شده باشد.

 

  • سطح ۳ ایمنی زیستی

سطح ۳ ایمنی زیستی معرف آزمایشگاه‌هایی می‌باشد که در آنها استفاده از کابینت‌ها و یا هودهای ایمنی زیستی طبق استانداردهای جهانی و استفاده از حفاظ‌های ثانویه همچون سیستم فشار هوای منفی الزامی می‌باشد. این سطح از آزمایشگاه از نظر عملیات و عملکرد آزمایشگاهی، کلیه‌ی ملزومات سطح ۲ به‌اضافه‌ی لباس و پوشش‌های مخصوص و همچنین دسترسی کنترل‌شده (محدودیت در ورود و خروج) و نیز جریان هوای جهت‌دار را شامل می‌شود. از نظر تجهیزات ایمنی، اغلب فرآیندها در هودهای ایمنی زیستی انجام می‌شود. در ادامه به بررسی برخی استانداردها و الزامات طراحی آزمایشگاه سطح ۳ ایمنى زیستى پرداخته شده است.

  • سطوح دیوارها باید در برابر نفوذ گازها مقاوم باشند. درز پایین درها باید به میزان حداقل قابل‌قبول باشد. تمام منافذ دیوار، سقف و کف باید درزبندی شوند.
  • اگر درهای کشویی استفاده می‌شود، باید از شیشه‌های ایمنی ساخته شده باشند.
  • شست‌وشوی دست‌ها باید بدون تماس دست با شیر صورت گیرد. در این خصوص استفاده از شیرهای خودکار (الکترونیکی) در اولویت می‌باشد.
  • چشم‌شوی و دوش اضطراری در تمام بخش‌های آزمایشگاه و محل‌هایی که فرآیندهای خطرناک صورت می‌گیرد، باید درنظر گرفته شود.
  • درهای ورود و خروج خودکار باید درنظر گرفته شوند تا بدون دخالت دست باز و بسته شوند. توصیه می‌شود از درهای کارتی برای محدود کردن ترددها استفاده شود.
  • فضای ایمنی سطح ۳ بایستی با سایر فضاهای پرتردد و پرترافیک آزمایشگاه فاصله مناسب داشته باشد.
  • هود ایمنی زیستی مورد استفاده نباید در مجاورت درِ ورودی یا خروجی آزمایشگاه یا مکان‌های پرتردد آزمایشگاه درنظر گرفته شوند.
  • روشی برای آلودگی‌زدایی تمام پسماند‌های آزمایشگاهی از جنبه‌ی سهولت و کاربرد، ترجیحاً در آزمایشگاه (به‌عنوان مثال، اتوکلاو، ضدعفونی شیمیایی، سوزاندن، یا دیگر روش‌های ضدعفونی مورد تأیید) باید پیش‌بینی شده باشد. لازم است به آلودگی‌زدایی تجهیزات نیز توجه شود. پسماندها باید به‌خوبی بسته‌بندی شوند و نباید در راهروهای عمومی حمل شوند.
  • محل قرارگیری هودهای ایمنی زیستی را باید تا حد امکان در فاصله‌ی دورتری نسبت به در، محل تعبیه هواکش اتاق و حوزه‌های آزمایشگاهی پر رفت‌وآمد، درنظر گرفت.

 

  • سطح ۴ ایمنى زیستى

سطح ۴ ایمنی زیستی معرف آزمایشگاه‌هایی می‌باشد که از نظر سطح ایمنی زیستی بسیار محدود و یا محصورشده تلقی گردیده و ساختمان آن کاملاً در فضایی مجزا قرار می‌گیرد. استفاده از سیستم فشار منفی، دوش و قفل هوا الزامی بوده و از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار می‌باشند. از نظر عملیات و عملکرد آزمایشگاهی، ملزومات سطح ۳ همراه با سیستم قفل هوا در محل ورود، دوش در محل خروج و نیز مدیریت خاص جهت دفع صحیح پسماندها را شامل می‌گردد.

از نظر تجهیزات ایمنی، استفاده از هود ایمنی زیستی کلاس III و یا لباس‌های دارای فشار مثبت همراه با هود ایمنی زیستی کلاس II، همچنین اتوکلاو دارای دو در (قرار گرفته در حدفاصل دیوار) برای خروج مواد و نیز هوای فیلترشده را شامل می‌شود. الزامات آزمایشگاه برای سطح ۴ مشابه الزامات سطح ۳ اما با حساسیت‌ها و شرایط سخت‌گیرانه‌تر می‌باشد.

هودهای ایمنی زیستی

Biological safety cabinets

هودهای زیستی ایمنی عموماً به‌عنوان یک سد محافظ اولیه در فرآیندهای آزمایشگاهی که نیازمند محافظت در برابر ارگانیسم‌های زنده و یا حفاظت افرادی که در معرض چنین موادی هستند، به‌کار می‌روند؛ فرآیندهایی نظیر فعالیت‌های میکروب‌شناسی (کشت میکروب)، سانتریفیوژ، تهیه اسید و غیره.

این هودها به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.

 

۱: هود زیستی ایمنی کلاس I

این نوع هود، افراد و محیط زیست را در برابر عوامل خطرساز محافظت می‌نماید ولی حفاظتی برای مواد و عواملی که با آنها در داخل هود کار می‌شود، فراهم نمی‌آورد (زیرا هوایی که وارد هود می‌شود، در ابتدا فیلتر نمی‌شود). این دسته از هودها دارای جریانات هوایی شبیه به هودهای شیمیایی بوده ولی دارای فیلتر هپا- High Efficiency Particulate Air Filter می‌باشند که این فیلترها از صفحــــاتی از جنس الیاف بوروسیلیکات ساخته شده که برای بالا بردن سطح تماس در آنها، به شکل پلیسه مانندی تا خورده‌اند. به‌منظور هدایت جریان هوا در فیلتر، این صفحات توسط تیغه‌هایی از جنس آلومینیوم از همدیگر جدا شده‌اند. این فیلترها می‌توانند ۹۵ درصد از ذرات با قطر بزرگ‌تر از ۰/۳ میکرون را جذب کنند تا جریان هوای خروجی جهت حفاظت محیط زیست و محیط اطراف از مواد خطرناک پاک شده و آلوده نباشد. در این دسته از هودها، هوای فیلتر نشده بر سطح کار داخل هود می‌وزد، به همین دلیل حفاظت از محصول را ایجاد نمی‌کنند. در خصوص فیلترهای هپا لازم به ذکر است که با قرار دادن یک فیلتر ارزان قیمت در جلو این فیلترها، عمرشان افزایش می‌یابد. حفاظت فردی با ایجاد جریان هوایی به داخل هود با سرعت ۷۵ فوت در دقیقه و ایجاد فشار منفی در هود فراهم می‌گردد. با تولید هودهای زیستی ایمنی کلاس II، استفاده از این نوع هودها کاهش یافته است. این هودها جهت کار با عواملی که خطر کم تا متوسط دارند، استفاده می‌شوند. در این دسته از هودها شدت جریان هوای داخل آزمایشگاه یا اتاق محل استقرار این هودها باعث کاهش کارایی هود می‌شود. همچنین حرکات سریع دست کاربر، محل قرار گرفتن هود نسبت به درهای ورود و خروج و منابع حرارتی محیطی نیز در کاهش کارایی این هودها دخیل می‌باشد.

 

۲: هود زیستی ایمنی کلاس II

قسمت جلوی این هودها باز است. هوا از این طریق وارد هود می‌شود و به‌طرف فیلتر هدایت می‌شود. هوای وارد شده به داخل هود به‌جای گذر از فضای داخل هود، از یک سری منافذ در جلوی هود، به‌طرف پائین هدایت شده (جهت حفاظت از محصول) و از آنجا از طریق کانال پشت هود به بالا برده شده و پس از عبور از فیلتر هپا به داخل هود برگشته و قسمتی دیگر نیز از فیلتر هپای دوم دیگری عبور نموده و از دستگاه خارج می‌شود (جهت حفاظت از محیط). این کلاس از هودها به‌منظور تحقیقات بر روی بافت‌های حیوانات، کشت سلولی و بخصوص کار با ویروس‌ها استفاده می‌شود. هود کلاس II به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود:

  • هود کلاس II نوع : در این نوع هود، هوا با سرعت ۷۰ فوت در دقیقه وارد هود می‌شود. فشار درون آن منفی است ولی ممکن است مثبت شود، به همین دلیل برای مواد شیمیایی سمی قابل تبخیر و رادیونوکلئوتید قابل تبخیر مناسب نمی‌باشد. ۷۰ درصد هوا را دوباره پس از عبور از فیلتر هوا به داخل هود برمی‌گرداند و ۳۰ درصد را پس از فیلتر شدن به محیط بیرون (خارج از محیط کار یا به داخل محیط کار) می‌فرستد.
  • هود کلاس II نوع در این نوع هود هوا با سرعت ۱۰۰ فوت در دقیقه وارد هود می‌شود. در این هودها هوایی که از منفذهای زیر هود به‌طرف فیلتر هپا می‌رود، تحت یک فشار منفی می‌باشد. در این نوع هودها ۳۰ درصد از هوا پس از فیلتر شدن، از هود خارج گشته (به داخل ساختمان محل کار یا به محیط بیرون) و ۷۰ درصد (پس از فیلتر شدن) دوباره به داخل هود برمی‌گردد.
  • هود کلاس II نوع : در این نوع هود هوا با فشار ۱۰۰ فوت در دقیقه وارد هود می‌شود. فشار هوا درون هود منفی است. ۳۰ درصد هوا پس از فیلتر شدن به داخل هود بازگردانده می‌شود و ۷۰ درصد آن به بیرون (خارج از ساختمان محیط کار و به جو) منتقل می‌گردد.
  • هود کلاس II نوع در این نوع هود هوا با فشار ۱۰۰ فوت در دقیقه وارد هود می‌شود. فشار درون هود منفی می‌باشد. هیچگونه هوایی پس از فیلتر شدن دوباره به درون هود بازگردانده نمی‌شود و پس از فیلتر شدن به جو برمی‌گردد. این هود برای مواد شیمیایی سمی قابل تبخیر و مواد رادیونوکلئوتید قابل تبخیر مناسب است.

 

۳: هود زیستی ایمنی کلاس III

این هودها طوری طراحی شده‌اند که بالاترین سطح محافظت را برای کارکنان، محیط کار و مواد تأمین می‌کنند. هود کلاس III یک سد فیزیکی کامل بین فرد و مواد داخل هود تأمین می‌کند و محفظه‌ی جلوی آن مانند هود کلاس I و هود کلاس II باز نیست. از این نوع هودها در موقع کار با عوامل فوق‌العاده خطرناک زیستی و در مواردی که ایجاد محدودیت مطلق موردنیاز است، استفاده می‌گردد.

 

استفاده از هود ایمنی

استفاده صحیح از هودهای ایمنی با روش‌های زیر حاصل‌می‌شود:

  • هر کاری که باید در هود انجام شود را از قبل برنامه‌ریزی و طراحی نمایید. روش کار و وسایل مورد استفاده را معین کنید. زمان موردنیاز را با پرسنل دیگر آزمایشگاه تنظیم کنید تا از تداخل کاری جلوگیری شود.
  • کلید هود را روشن کنید. اگر لامپ UV روشن است، آن را خاموش‌کنید. لامپ فلورسنت و هواکش هود را روشن و از آزاد بودن شبکه‌های هوا در عقب و جلوی هود مطمئن شوید. سطح میز کار را آماده کنید و پیش از کار، هود را به مدت حداقل ۱۵ دقیقه روشن نمایید.
  • دست و ساعدها را با صابون ضدعفونی‌‌کننده بشویید. در صورت لزوم، برای پوشیدن لباس محافظ (روپوش یا کت آزمایشگاه با آستین بلند، محافظ چشم و دستکش) اقدام نمایید. سطح داخلی هود را با اتانول ۷۰ درصد یا ماده ضدعفونی‌کننده دیگر آماده کنید، سپس هواکش داخل هود ایمنی را روشن کنید.
  • فقط لوازم و موادی که برای آزمایش استفاده می‌شوند را داخل هود ایمنی قرار دهید. محل تمیز و آلوده هود را شناسایی کنید و وسایل را طوری بچینید که مواد تمیز و استفاده‌ شده کنار هم قرار نگیرند و یا مانع شبکه‌های هوا در جلو و عقب هود نشوند. کیسه حاوی مخاطرات زیستی، ظروف حاوی مواد ضدعفونی‌کننده برای قرار دادن پیپت‌ها و یک ظرف دیگر برای وسایل تیز و برنده در هود ایمنی داشته باشید. وقتی تمام وسایل موردنیاز آماده شد، اجازه دهید هوا به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در هود ایمنی جریان داشته باشد تا از انباشته شدن ذراتی که در مرحله قرار دادن وسایل در هود ایمنی به وجود آمده است، جلوگیری شود.
  • کار را شروع کنید. مواد را در فاصله ۱۰ سانتی‌متری شبکه جلویی کابینت نگهدارید و سعی کنید فعالیت‌های پرخطر را در قسمت عقب سطح کار هود ایمنی انجام دهید. داخل هود ایمنی از فندک یا شعله استفاده نکنید؛ این ابزارها لایه‌های جریان هوای داخلی را مختل ساخته و باعث سوختن فیلترها می‌شوند. از بیرون آوردن دست‌ها تا زمانی که مراحل آزمایش تمام نشده و مواد آلوده و خطرناک در کیسه یا ظرف‌های ایمنی قرار نگرفته‌اند، خودداری نمایید.
  • داخل هود ایمنی را تمیز کنید و در پایان جریان هوا را به مدت ۳ تا ۵ دقیقه روشن نگهدارید.
  • سطح تمام مواد و وسایلی را که در تماس با مواد بیولوژی است، تمیز و ضدعفونی ‌کنید. برای این منظور از اتانول ۷۰ درصد و یا هر مایع ضدعفونی‌کننده مناسب استفاده نمایید و منتظر بمانید تا خشک شود. سطح هود ایمنی را نیز ضدعفونی کنید. درِ ظرف‌ها را پیش از بیرون آوردن از داخل هود ایمنی ببندید و وسایل را به محل‌های اولیه برگردانید (انکوباتور، اتوکلاو و غیره).
  • دستکش‌ها و وسایل حفاظت شخصی را با توجه به دستورالعمل مورد استفاده در آزمایشگاه جمع‌آوری کرده، دور بریزید و در خاتمه دست‌ها را با صابون و آب فراوان بشویید.

 

توصیه‌های استاندارد جهت کار با انواع هودهای ایمنی زیستی

  • محیط داخل هود قبل از انجام کار و بعد از پایان آن باید با الکل ۷۰ درصد یا یکی از مواد ضدعفونی‌کننده مانند هیپوکلریت سدیم (آب ژاول)- Sodium hypochlorite آلودگی‌زدایی شود.
  • لامپ UV برای هود توصیه نمی‌شود ولی در صورت مجهز بودن هود به لامپ UV، زمانی که این لامپ روشن است، باید شیشه هود به‌طور کامل پایین کشیده شود و پنجره‌ی آن بسته شود، زیرا تماس با آن باعث سوختگی قرنیه و سرطان پوست می‌گردد. لامپ UV باید به‌صورت هفتگی تمیز گردد تا گردوغبار و آلودگی روی آن مانع عملکرد صحیح آن نگردد. همچنین امواج آن باید به‌صورت هفتگی با وسیله‌ی اندازه‌گیری اشعه‌ی ماوراءبنفش مورد بررسی قرار گیرد.
  • هودها باید در محلی ایزوله و جدا از سایر قسمت‌های محیط کار و جریانات شدید هوایی قرار داده شوند؛ دور از درها، پنجره‌ها، هواکش‌ها، خنک‌کننده‌ها و گرم‌کننده‌ها.
  • باید از حرکات سریع و ناگهانی دست در داخل هود، اجتناب کرد؛ زیرا در این صورت اختلال در جریان هوای هود ایجاد شده و خطر پخش شدن ذرات ریز معلق وجود دارد.
  • فن هود در تمام اوقات باید روشن باشد، مگر زمانی که هود جابجا یا تعمیر می‌شود.
  • زمانی که هود خاموش است یا جابجا می‌شود باید با پوشش پلاستیکی پوشانده شود.
  • هود پس از هر بار جابجا شدن، تعمیر (مانند تعویض فیلتر) و یا هنگام اولین بار استفاده باید سرویس شود و به‌طور معمول هر ۶ ماه یک‌بار نیز سرویس دوره‌ای گردد. البته نحوه‌ی عملکرد هود باید به‌صورت روزانه توسط پرسنلی که با آن کار می‌کنند، بررسی و کنترل گردد.
  • فیلتر هود را پس از ساعت کاری مشخص که معمولاً در دفترچه راهنمای استفاده از هود نوشته شده است باید تعویض کرد، لذا در صورتی که هود مجهز به سیستم ثبت ساعت کارکرد نباشد، باید مدت زمان استفاده از هود به‌طور مرتب به‌صورت دستی در یک دفترچه یادداشت گردد.
  • تجهیزات مولد گرما، مانند انکوباتور، باید دور از محل نصب هودها، جایگذاری شوند.
  • صدای تولیدشده از عملکرد هود آزمایشگاهی، نباید بیش از ۶۰ دسی‌بل در ۶ اینچ سطح باشد. سطح صدا در فضای آزمایشگاه عمومی که به‌خوبی طراحی شده، نباید بیش از ۵۵ دسی‌بل باشد. این میزان صدا، امکان ارتباطات کلامی مناسب را در آزمایشگاه فراهم می‌سازد.

 

تأییدیه صحت کارکرد هودهای ایمنی زیستی

  • هودهای ایمنی زیستی باید توسط شرکت‌های فروشنده معتبر از نظر وضعیت مناسب سیستم و کارایی درست هود تأیید شده باشد؛ این شرکت‌ها باید دارای گواهی مهارت و تجربه لازم از مؤسسات مربوطه باشند.
  • تمام هودهایی که برای محصولات و بافت‌های انسانی یا عوامل عفونی یا عوامل بالقوه عفونی استفاده می‌شوند، باید به‌طور سالانه از نظر صحت کارکرد، کنترل و تأیید شوند.
  • هودهایی که برای مواد و عوامل غیرعفونی استفاده می‌شوند، حداقل باید هر دو سال یک‌بار از نظر صحت کارکرد، تأیید شوند.
  • تمام هودهایی که جدیداً خریداری می‌شوند یا هودهایی که جابجا می‌شوند، برای هر نوع کار آزمایشگاهی باید قبل از کار کردن با آنها از نظر صحت کارکرد، کنترل و تأیید شوند.
  • هودهایی که برای مواد و عوامل عفونی استفاده می‌شوند و این عوامل از طریق ایجاد آئروسل منتقل می‌شوند، باید قبل از جابجایی یا تعمیر هود، به‌وسیله‌ی گاز فرمالین به‌طور کامل گندزدایی شوند.

آزمایش‌هایی که عملکرد ایمن و مناسب هود را تضمین‌ می‌کنند بر اساس استاندارد NSF/ANSI ۴۹ به‌قرار زیرند:

  • آزمایش جریان هوای منظم و یکپارچه: این آزمایش در قسمت خارجی سطح انجام می‌شود. از محکم بودن اتصالات، لحیم‌کاری‌ها و احتمال نشت مطمئن شوید.
  • آزمایش نشت فیلتر: بی‌نقص بودن فیلترها، محل و قاب آن را تعیین‌می‌کند.
  • آزمایش افزایش دما: زمانی که هواکش و لامپ‌های داخل هود ایمنی روشن است، حداکثر افزایش دما را در آن تعیین می‌کند.
  • آزمایش صدای اضافی در هود: سطح صدا در هود را تعیین می‌کند.
  • آزمایش شدت نور هود: شدت نور را در سطح کار هود تعیین می‌کند.
  • آزمایش ارتعاش: مقدار ارتعاش را داخل هود روشن تعیین می‌کند.
  • آزمایش حفاظت پرسنل، نمونه‌ها و آلودگی آنها: این آزمایش تعیین می‌کند آیا ذرات معلق ریز در کابینت باقی می‌مانند، آیا آلودگی خارجی به سطح کار می‌رسد و آیا ذرات ریز داخل کابینت کاهش می‌یابند؟
  • آزمایش پایداری: این آزمایش پایداری هود در برابر لرزش، جابه‌جایی در نتیجه نیروی واردشده، شکستگی در نتیجه وزن مواد و همچنین مقاومت و لرزش سطح کار در نتیجه وزن زیاد را نشان می‌دهد.
  • آزمایش سرعت جریان هوای مستقیم: سرعت جریان هوای مستقیم وارد شده به سطح کار هود را تنظیم می‌کند.
  • آزمایش سرعت هوای وارد شده: سرعت هوای وارد شده به هود و حجم هوای خارج شده از طریق پنجره جلو را تعیین می‌کند.
  • آزمایش دود: این آزمایش تعیین می‌کند که آیا جریان هوای ورودی به داخل کابینت تمام فضا را دربر می‌گیرد و آیا هوایی که مستقیماً به سمت پایین هود حرکت می‌کند دوباره به داخل برمی‌گردد.
  • آزمایش رهاسازی فاضلاب: گنجایش کانال‌های فاضلاب زیر سینک و تخلیه ضایعات را نشان می‌دهد.
  • آزمایش سیستم الکتریکی: احتمال خطرات الکتریکی را نشان می‌دهد و مواردی مانند عبور کم جریان برق به داخل هود، قطبیت، صحیح بودن عملکرد سیستم حفاظتی و مقاومت آن را کنترل می‌کند.

هودهای شیمیایی

Fume Hood

هودهای استاندارد

 

 

به‌عنوان یک قاعده‌ی کلی، هنگام کار کردن با موادی که به‌طور محسوس فرّار هستند، یا جزء مواد خطرناکی هستند که اصلی‌ترین روش ورود آنها به بدن از طریق تنفس است، باید از هود شیمیایی استفاده کرد.

هودهای شیمیایی از تجمع بخارات قابل اشتعال، سمی و قابل انفجار که ناشی از فرآیندهای تست و آماده‌سازی تحلیلی در آزمایشگاه هستند، جلوگیری می‌کنند و احتمال این‌که کارکنان در معرض این گازها و بخارات قرار بگیرند را کاهش می‌دهند. بافل‌های پشتی در این هودها باید برای کار با مواد شیمیایی با درجه‌ی حلالیت و چگالی بخار مختلف تنظیم شوند. بافل‌ها صفحات متحرکی هستند که در دیواره پشتی هود قرار گرفته‌اند و شکاف‌هایی را ایجاد می‌کنند که هوا از طریق آنها مکش می‌شود و باعث ایجاد جریان هوای یکنواخت در دهانه هود می‌شوند.

تمام هودهای شیمیایی باید به‌طور سالانه بازبینی شده و تأییدیه‌ی صحت کارکرد داشته باشند. همچنین بهتر است که تمامی این هودها به آلارم یا نشانگر جریان هوا مجهز باشند تا مشخص شود که درست کار می‌کنند یا خیر.

در حالت کلی دو نوع هود شیمیایی وجود دارد: هودهای لوله‌دار و هودهای بدون لوله

اصول کار برای هر دو نوع مشابه است؛ هوا از قسمت جلویی هود (که باز است) به داخل کشیده می‌شود و به خارج از ساختمان منتقل می‌شود یا با فیلتر کردن، ایمن شده و دوباره به اتاق برگردانده می‌شود.

 

هودهای لوله‌‌دار

  • هود بای‌پس محدود

این هود متشکل از محفظه‌ای است که سه سمت ثابت و یک سمت sash دارد که به‌صورت عمودی یا افقی از جلو پس و پیش می‌رود (شکل ۱). جریان هوا توسط یک تیغه یا پانل هوا تنظیم و حفظ می‌شود. احتمال این‌که بخارات از جلوی هود خارج شوند، کم است. مجرای خروجی به یک پلنوم- plenum خروجی که بین تیغه و دیواره پشتی هود قرار گرفته است، متصل می‌شود. fan هود از طریق باز شدن sash و شیارهای تیغه، هوای اتاق را به داخل می‌کشد؛ هوای هود از طریق مجراها به بیرون تخلیه می‌شود. سرعت عبور هوا از روبروی هود که سرعت face نامیده می‌شود، برحسب فوت در دقیقه (fpm) اندازه‌گیری می‌شود. هودهای بای‌پس محدود معمولاً همراه با یک سیستم حجم متغیر هوا (VAV) استفاده می‌شوند. این سیستم با تغییر موقعیت sash، سرعت موتور دمنده را تنظیم می‌کند یا یک دمپر تعادل را فعال می‌کند تا سرعت face در مقدار ثابتی باقی بماند.

هودهای استاندارد

‌شکل ۱. هود بای‌پس محدود

 

  • هود حجم ثابت یا بای‌‌پس ‌

این نوع هود بیشتر در آزمایشگاه‌های پزشکی و تحقیقاتی استفاده می‌شود و یک نسخه اصلاح‌شده از هود بای‌پس محدود است. به نحوی طراحی شده است که بر جریان‌های گردابی درون هود ناشی از سرعت‌های face بالا، زمانی که sash پایین آورده می‌شود، غلبه می‌کند (شکل ۲). این نوع هود یک دریچه بای‌پس در جلو دارد که معمولاً در بالای sash قرار می‌گیرد. این دریچه زمانی که sash کامل باز است، بسته می‌شود و با پایین آورده شدن sash، امکان وارد شدن مقدار بیشتر هوا از طریق بای‌پس را فراهم می‌کند. حجم تخلیه ثابت نگه داشته می‌شود. سرعت face زیاد می‌شود اما به خاطر بای‌پس، سرعت در ناحیه کاری محدود است، بنابراین جریان‌های گردابی ناشی از نرخ هوای زیاد به داخل هود کاهش می‌یابد. ‌

هودهای استاندارد

شکل ۲: انواع هودهای لوله‌دار

 

  • ‌هود اسید perchloric

اسید perchloric یک ماده‌ی شیمیایی با خاصیت اکسید کردن قوی است که اغلب در آزمایشگاه‌های تحلیلی استفاده می‌شود. بخار شدن این اسید می‌تواند باعث ایجاد کریستال‌های قابل انفجار داخل هود شود، لذا هم در مورد طراحی و هم در مورد استفاده از هودهایی که برای خارج کردن اسید perchloric استفاده می‌شوند باید احتیاط‌های خاصی کرد. این هودها از جنس استیل ضدزنگ یا PVC ساخته می‌شوند و در طول مجرای خروجی آن‌ها و در فضای بین تیغه‌های پشتی و دیواره پشتی هود، اسپری‌های آب تعبیه می‌شوند. اسپری‌ها به‌صورت پریودیک و منظم فعال می‌شوند تا کریستال‌های اسید perchloric و نیز مواد ارگانیکی که ممکن است در سیستم جمع شوند، از بین بروند. این هودها همچنین نیاز به سیستم تخلیه و مجراهای ویژه دارند. توصیه ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) برای استفاده از هودهای اسید perchloric این است که تمام کنترل‌های مفید در خارج از هود قرار داده شوند. مواد دیگر، به‌ویژه مواد آلی، نباید در هودی که به‌صورت خاص برای اسید perchloric طراحی شده است، استفاده شوند. هود و سیستم مجراهای مربوط به آن باید از مواد مقاوم در برابر این اسید ساخته شده باشند و اگر از جنس استیل ضدزنگ هستند، باید درزهای موجود در اتصالات به‌خوبی جوش داده شده باشند. هر هود اسید perchloric باید یک سیستم خروجی اختصاصی داشته باشد که متصل به هودهای دیگر نباشد. ‌

 

  • هودهایی برای مواد رادیواکتیو

این هودها به‌صورت خاص به نحوی ساخته شده‌اند که تمیز کردن و نگهداری آن‌ها ساده باشد. این هودها معمولاً مجهز به فیلترهای HEPA یا UHPA در مجرای خروجی هستند. این فیلترها برای جمع‌آوری ذرات رادیواکتیو استفاده می‌شوند.

 

هودهای بدون لوله

هودهای بخارات شیمیایی بدون لوله، آلوده‌کننده‌های شیمیایی و جامد هوا را از طریق فیلترها (HEPA) حذف کرده و سپس این هوا را دوباره به آزمایشگاه برمی‌گردانند. عمدتاً این هودها برای استفاده‌های آموزشی یا تست کردن هستند. این یونیت‌ها معمولاً fanای دارند که در بالای هود نصب شده است. هوا از طریق دریچه جلویی هود و از فیلتر به داخل کشیده می‌شود، سپس از fan عبور کرده و به هوای اتاق پس داده می‌شود. فیلتری که در این هود استفاده می‌شود باید قادر باشد مواد خطرناک و مضر را حذف کند. با توجه به این‌که برای مواد متفاوت نیاز به فیلترهای متفاوت است، این هودها باید تنها زمانی استفاده شوند که ماده‌ی خطرناک به‌خوبی شناخته شده است و تغییر هم نمی‌کند. این هودها اغلب برای کاربردهای تحقیقاتی که در آن‌ها فعالیت و مواد مورد استفاده یا مواد تولیدشده، ناشناخته‌اند، مناسب نیستند. سیستم فیلتر هودهای بدون لوله، معمولاً متشکل از یک سری فیلترهای HEPA است که به نحوی طراحی شده‌اند که ذرات جامد و برخی از بخارات شیمیایی را گیر بیاندازند. برخی از هودها، فیلترهای مجهز به یک سری مانیتور دارند که زمانی که سیستم فیلتر اشباع یا گرفته می‌شود، آلارم می‌دهد. برخی از آن‌ها نیز کیت‌هایی دارند و اپراتور می‌تواند با استفاده از آنها، اشباع شدن فیلتر را تست کند. فیلترها باید فقط توسط پرسنل مجرب تعویض شوند و برای اجتناب از آلودگی بیش از حد در آزمایشگاه باید مراقبت‌های لازم به‌عمل آید. بسیاری از این هودها از جنس استیل ضدزنگ یا فایبرگلاس ساخته شده‌اند و sashهای کشویی عمودی از جنس شیشه نشکن برای کنترل سرعت face در دهانه‌های هود و فراهم کردن امکان دسترسی به ناحیه کاری داخلی آن‌ها دارند. این هودها همچنین مجهز به لامپ‌های فلورسنت، سطوح کاری باز و بسته شونده و مانیتورهای مدخل هوا هستند.

 

  • پیش‌فیلتر کردن

اولین مرحله‌ی فیلتر کردن شامل یک مانع فیزیکی معمولاً از جنس open cell foam است که از عبور ذرات بزرگ جلوگیری می‌کند. این نوع فیلتر، معمولاً ارزان است و بسته به کاربرد، تقریباً شش ماه عمر دارد.

 

  • فیلتر کردن اصلی

بعد از پیش‌فیلتر کردن، بخارات از یک لایه زغال چوب فعال‌شده می‌گذرند که عمده‌ی مواد شیمیایی گذرنده از آن را جذب می‌کند. البته آمونیاک و مونوکسیدکربن از اغلب فیلترهای کربنی عبور می‌کنند. می‌توان تکنیک‌های فیلتر کردن خاص دیگری را هم بسته به نیاز اضافه کرد. فیلتر اصلی معمولاً بسته به کاربرد حدود دو سال عمر دارد. مؤسسه استانداردهای ملی آمریکائی (ANSI) همراه با انجمن بهداشت صنعتی امریکا (AIHA)،‌ توصیه می‌کنند که این هودها تنها در موقعیت‌هایی استفاده شوند که خطر در معرض قرار گرفتن وجود نداشته باشد. اغلب هودهای بدون لوله روی میز قرار داده می‌شوند، زیرا این هودها هیچ plenum تخلیه و سیستم لوله‌کشی ندارند و لذا نیاز است که به خروجی‌های تخلیه در دیوارهای آزمایشگاه متصل شوند. این هودها با اغلب هودهای تخلیه متفاوت هستند و در آن یک موتور و fan دمنده به‌صورت ترکیبی در بالای هود بالای فیلتر قرار گرفته است. fan،‌ هوای آزمایشگاه را با عبور از فیلتر به داخل هود می‌کشد و از طریق سوراخی که در بالای هود وجود دارد هوا را به آزمایشگاه برمی‌گرداند.

بخش A-۶-۵,۱ از استاندارد ۹۱-۴۵-NFPA-EK مربوط به انجمن ملی آتش‌نشانی امریکا بیان می‌کند که هودهای بدون لوله باید فقط در مورد بخارات و گردوغبارهای مزاحمی که خطر مسمومیت یا آتش‌سوزی ندارند، استفاده شوند. NFPA استفاده از این هودها را توصیه نمی‌کند زیرا بسیاری از آن‌ها سرعت face کافی برای تخلیه آلاینده‌ها را ندارند. فیلترهای زغال چوب که در برخی از این هودها استفاده می‌شوند با ذرات معلق ناشی از ترکیبات آلی قابل اشتعال اشباع شده و خطرات انفجار و آتش‌سوزی را ایجاد می‌کنند.

 

برخی دیگر از انواع هودهای شیمیایی

۱: هود فیوم معمولی

اصول کار در این هودها مشابه بقیه هودهاست؛ هوا توسط فن از قسمت جلویی هود به سمت داخل آن کشیده می‌شود و به خارج از ساختمان هدایت می‌شود و یا ممکن است فیلتر شود و مجدداً به داخل آزمایشگاه برگشت داده شود. با پایین آوردن پنجره هود، فشار استاتیک کم شده و سرعت هوا زیاد می‌شود و مقدار هوای خارج‌شده کاهش می‌یابد.

هودهای استاندارد

۲: هودهای بزرگ (Walk in)

این هودها طوری طراحی شده‌اند که مستقیماً روی کف یا pad قرار داده می‌شوند و ارتفاع آنها با سایر وسایل مطابقت دارد. به خاطر اینکه ارتفاع آنها با پهنایشان متناسب نیست، جریان هوا مطلوب نبوده و اثرات مفید ذکرشده در سایر هودها را ندارند.

هودهای استاندارد 

۳: هودهای Self-Contained

معمولاً وقتی‌که به یک هود نیاز است و درعین‌حال فراهم کردن مجرای خروجی مشکل به‌نظر می‌رسد از این نوع هود استفاده می‌شود. انواع تجاری موجود معمولاً در آزمایشگاه‌های بافت‌شناسی کاربرد دارند که از موادی مانند فرمالین، تولوئن و الکل استفاده می‌شود. انواع جدیدتر امکان استفاده از فیلترهای انتخابی را برای ماده مورد استفاده فراهم نموده‌اند. این هود، هوای اتاق را از طریق فیلتر مکش می‌کند. به علت اینکه هوا قبل از رسیدن به فن از فیلتر می‌گذرد، فن آلوده نمی‌شود. در حالت معمولی یک تا دو سال طول می‌کشد تا فیلتر نیاز به تعویض داشته باشد. مشکل عمده دستگاه‌های موجود این است که در زمان پر شدن فیلتر، علامت هشداردهنده‌ای وجود ندارد. این مشکل با قرار دادن ماده‌ای که هنگام تماس با ماده فیلتر شده از خود بو متصاعد می‌کند، برطرف شده است. این هودها گران‌قیمت‌تر از هودهای معمولی هستند.

 

۴: هود فیومهای سرطان‌زا

کار با مواد سرطان‌زا مستلزم استفاده از هودهایی با کیفیت عالی است که هم بتوانند از هرگونه تماس با کاربر جلوگیری کنند و هم آلودگی‌زدایی از آنها راحت باشد.

هودهای استاندارد

 

۵: هود با جریان هوای کمکی

به علت فراهم کردن یک مخزن جداگانه هوا، این هود نیاز به تجهیزات تهویه هوا را که برای سایر هودهای فیوم لازم است کم می‌کند و در نتیجه هزینه کاربرد کمتری دارد. البته این هود معایبی نیز دارد؛ یک نوع از این هود هوای تصفیه نشده را از قسمت درب جلویی هود خارج می‌کند، لذا کاربری که در جلوی هود کار می‌کند در معرض هوای تهویه نشده قرار می‌گیرد. بیشتر متخصصان این هود را پیشنهاد نمی‌کنند. نگهداری و استفاده از این نوع هودها نیز مشکل است.

هودهای استاندارد

 

 

نگهداری

نگهداری هودها شامل بازرسی‌های روزانه، پریودیک و سالیانه است.

  • بازرسی‌های روزانه هود

در این بازرسی، ناحیه هود به‌صورت دیداری برای وجود مواد و دیگر انواع انسدادهای قابل مشاهده، بررسی می‌شود. اگر وسایلی که عملکرد هود را نشان می‌دهند، جزئی از آن نیستند باید یک قطعه دستمال کاغذی نرم در دریچه هود قرار داده شده و جهت مناسب فلو به داخل هود کنترل شود.

 

  • بازرسی پریودیک هود

سرعت face معمولاً با یک سرعت‌سنج یا بادسنج اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر خوانده‌شده‌ی پیاپی برای سرعت face نباید بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد. حداقل بعد از شش بار خواندن باید برای تعیین متوسط مقدار سرعت face استفاده شود. دیگر دستگاه‌های تخلیه محلی باید با استفاده از دود تست شوند تا مشخص شود که آلاینده‌هایی که باید حذف شوند به‌صورت مناسب توسط هود گرفته می‌شوند.

 

مشکلات گزارش شده

بسیاری از مشکلات ایمنی مربوط به این هودها، به خاطر کم بودن دانش کاربر در مورد دینامیک جریان هوا، سرعت‌های face نامناسب و شیوه‌های کار ضعیف ایجاد می‌شوند. اگر سرعت face کم باشد ممکن است آلاینده‌ها به هوای آزمایشگاه برگردند؛ به‌عنوان مثال زمانی که Sash عمودی زیاد باز شده است.

هود باید مکانیزمی (به‌عنوان مثال بای‌پس هوا، fan با سرعت قابل تنظیم) برای کاهش سرعت‌های بالای ورود هوا و جلوگیری از ایجاد تلاطم، زمانی که sash پایین آورده می‌شود، داشته باشد. مانیتورهای جریان هوا می‌توانند برای اخطار دادن به کاربر در صورت وجود یک افت احتمالاً خطرناک در سرعت face استفاده شوند.

انفجارها و آتش، خطرات همیشگی در هنگام کار با مواد شیمیایی ناپایدار یا قابل اشتعال هستند. هودهای شیمیایی می‌توانند به کاهش ریسک جراحت از انفجارات و آتش‌های کوچک کمک کنند؛ به این صورت که آن‌ها را در محدوده کاری محصور می‌کنند. بااین‌حال کاربران نباید برای محصور کردن آتش یا انفجارهای غیرکوچک به هودها تکیه و اعتماد کنند. برای کاهش ریسک آتش‌هایی که در هودهـــــا رخ می‌دهند، ECRI (Emergency Care Research Institute) توصیه می‌کند که کاربران گام‌های زیر را طی کنند:

  • اطمینان حاصل کنند که تمام کاربران با نحوه استفاده درست از هود، آشنا هستند.
  • کارهایی که با مواد شیمیایی منفجره یا قابل اشتعال است تنها در هودهایی انجام شوند که می‌توانند فلوی هوای کافی را فراهم کنند.
  • اطمینان حاصل شود که تمام هودها آلارم‌های مربوط به پائین بودن فلوی هوا را دارند.
  • اطمینان حاصل شود که تمام وسایل الکتریکی مورداستفاده داخل هودها یا مقاوم در برابر جرقه هستند یا این‌که قبل از این‌که مواد شیمیایی منفجره یا فرّار وارد هود شوند، خاموش شوند.
  • هودها به‌صورت کامل و به‌صورت منظم، بازرسی، نگهداری و تست شوند.

گرچه استاندارد آزمایشگاه بالینی OSHA، تست منظم هودها برای کیفیت یا کمیت جریان هوا را الزام نمی‌کند، اما AIHA (انجمن بهداشت صنعتی آمریکا) و ANSI (مؤسسه استاندارد ملی آمریکا) توصیه می‌کنند که اپراتورها سالی یک بار یک تست کارایی کامل روی هر هود انجام دهند.

فراپژوهش